Chroom-6 ook aangetroffen in lasrook

Wat is Chroom-6 en wat te doen voor de beste bescherming?

Een recent geval (begin februari 2019) van financiële compensatie voor 800 werknemers die waren blootgesteld aan het gevaarlijke Chroom-6 in de werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen (NedTrain-afdeling) in Tilburg heeft opnieuw de schijnwerpers gericht op het gevaar van deze stof.

De stad Tilburg moet in totaal 10 miljoen euro betalen aan diegenen die in de werkplaats van de Nederlandse Spoorwegen werden blootgesteld aan Chroom-6 en aan diegenen die ziek zijn geworden als gevolg van Chroom-6.

Chroom wordt gebruikt in veel staallegeringen om het materiaal te harden en het beter bestand te maken tegen corrosie. Chroom zelf is niet erg gevaarlijk, maar tijdens het lassen of slijpen wordt het metaal geoxideerd tot het gevaarlijke Chroom-6. Deze stof wordt ook gebruikt in bepaalde lakken en coatings vanwege de corrosiebescherming die deze stof biedt. De blootgestelde werknemers in Tilburg hadden deze specifieke lak van oude treinen afgeschraapt. De Nederlandse Spoorwegen wordt verweten dat zij wisten dat dit soort lak was gebruikt op de treinen, maar hebben deze kennis nooit openbaar gemaakt aan de stad Tilburg. “Shockerend,” concludeerden de onderzoekers, en wezen met de vinger naar zowel NedTrain als de stad, die helemaal geen inlichtingen hadden ingewonnen.

Chroom-6 in lasrook

Het blijkt dat Chroom-6 niet alleen wordt aangetroffen in lakken en coatings maar ook in bepaalde soorten lasrook. Dit houdt in dat de gezondheidsrisico’s veel groter kunnen zijn dan eerder werd gedacht.

De laatste paar jaar is veel meer informatie naar boven gekomen over de gevaren van Chroom-6 in lasrook. Deze stof valt het ademhalingssysteem, de lever, huid, neus en ogen aan, en bekend is dat deze stof ook kanker en COPD¹ veroorzaakt. Circa 400.000 werkenden² in Nederland werken regelmatig in een omgeving met lasrook.

Wat is Chroom-6?

Er zijn diverse opties om de stof te beschrijven. Deze stof wordt vaak Chroom-VI, Chromium-6, chromium VI of, kort gezegd, Cr(VI) genoemd. De meest gebruikte versie is Chroom-6. De naam chroom is afgeleid van het Griekse woord ‘chroma’, dat kleur betekent. In zijn minerale vorm wordt deze stof sinds de 18e eeuw gebruikt als een verfpigment.

Er zijn verschillen tussen de diverse vormen van chroom. Drie vormen zijn het meest algemeen. De meeste mensen kennen chroom, of Cr(0), van coatings op kranen in badkamers en vergelijkbare ruimtes, of klassieke auto’s, en in diverse legeringen.

Cr(III) of trivalent chroom is een natuurlijk element dat aanwezig is in rotsen, dieren en planten. In kleine doseringen is chroom feitelijk een essentiële nutriënt voor het metabolisme van koolhydraten en lipiden.

Cr(VI) of Chroom-6 is de gevaarlijke vorm van chroom. Deze vorm kan via inademing en inslikken in het lichaam terechtkomen, maar ook doordringen in de huid en ziekten veroorzaken.

Ernstige gevolgen: auto-immuunziekten en kanker

Wanneer Chroom-6-oxide wordt opgelost in water, dan verandert dit in trivalent chroom. Dit vindt plaats binnen in het menselijk lichaam. De schadelijkheid van dit proces wordt bepaald door de locatie ervan: binnen of buiten een cel.

Wanneer binnen in een cel omzetting naar trivalent chroom plaatsvindt, kan de cel beschadigd raken, wat kan leiden tot een grote verscheidenheid aan gezondheidsproblemen. Deze risico’s omvatten DNA-schade, wat resulteert in auto-immuunziekten en kanker.

Indien de omzetting plaatsvindt buiten een cel, bijvoorbeeld in zweet of maagzuur, dan is het proces niet schadelijk. Als er op de werkplaats echter veel meer Chroom-6-oxiden aanwezig zijn, dan is er een groter risico dat Chroom-6 de cellen binnendringt en deze beschadigt. Dus hoe meer blootstelling hieraan plaatsvindt, hoe groter het risico dat u slachtoffer wordt van Chroom-6.

Waar wordt Chroom-6 aangetroffen?

Blootstelling aan Chroom-6 in lasrook wordt primair geassocieerd met het lassen van roestvast staal. Dit houdt niet in dat blootstelling beperkt is tot dit materiaal. Chroom wordt gewoonlijk niet toegevoegd aan andere soorten staal, maar het kan aanwezig zijn in kleine hoeveelheden, vanwege het gebruik van schrootstaal in het productieproces. Blootstelling aan lasrook vindt plaats in meerdere sectoren. Werkenden in de metaalindustrie, op scheepswerven, in de bouw en in de transportsector zijn de mensen die het hoogste risico lopen.

Lassers zijn niet de enigen die blootstaan aan de gevaren van Chroom-6. Ook andere werknemers in de betreffende sectoren lopen risico.

Waar wordt Chroom-6 nog meer gebruikt?

Lak met Chroom-6 is op grote schaal gebruikt om militaire apparatuur te beschermen. In de afgelopen jaren heeft het ministerie van Defensie veel incidenten gerapporteerd die betrekking hebben op het gebruik van Chroom-6 door werkenden. Wanneer Chroom-6 wordt gedetecteerd tijdens het werken met apparatuur of gebouwen, moeten rapporten worden opgesteld en toereikende maatregelen worden genomen. Alle rapporten en maatregelen worden gepubliceerd op een website die door het ministerie is opgezet.

De gevaarlijke stof kan ook een nadelige invloed hebben op infrastructuurprojecten. Een groot reparatieproject op een brug over een snelweg in Nederland duurt op dit moment veel langer en heeft meer gevolgen voor het verkeer dan was gepland. Dit is te wijten aan Chroom-6 die in de lak is gedetecteerd en de noodzakelijke beschermingsmaatregelen die moesten worden genomen om zowel werkenden als passerend verkeer te beschermen.

Toereikende bescherming tegen de gevaren van Chroom-6

In Nederland is de maximaal toelaatbare concentratie Chroom-6 gelijk aan 1 µg/m³ voor een TWA-blootstelling van 8 uur gedurende een werkweek van 40 uur, voor lasrook in het algemeen is dit 1 mg/m³.

In de Verenigde Staten is het voorschrift strenger. De NIOSH schrijft voor dat blootstelling in de lucht aan alle Chroom-6-samenstellingen beperkt moet zijn tot een concentratie van 0,2 µg Cr(VI)/m³ voor een TWA-blootstelling van 8 uur gedurende een werkweek van 40 uur³⁾.

Om ervoor te zorgen dat uw werknemers niet worden blootgesteld aan grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen, moet u op uw werkplek toereikende afzuigventilatie en filtratie gebruiken. Dit geldt niet alleen voor lassers, maar ook voor werkenden die andere taken uitvoeren, zoals snijden, slijpen en schuren, of zelfs vorkheftruckchauffeurs, onderhoudsmonteurs en teamleiders.

Let erop dat bij alle las-, snij-, slijp- en schuurwerkzaamheden de werkenden persoonlijke beschermingsmiddelen (PPE) gebruiken, zoals PersonalPro-lashelmen. Ook regelmatige service- en onderhoudswerkzaamheden (zoals vervanging van de filters) zijn van vitaal belang om uw afzuigsysteem in goede werkbare staat te houden.

Bij het aanbrengen van lak en coatings wordt sterk geadviseerd om het gebruik van Chroom-6 te vermijden. Maar soms kan het niet anders dan dat deze stof moet worden gebruikt. In dat geval wordt ten zeerste geadviseerd om de juiste beschermingsmaatregelen te treffen en ervoor te zorgen dat elke werknemer over de benodigde middelen beschikt - ventilatie en PPE - om zichzelf te beschermen en gezondheidsrisico’s te minimaliseren.

Verminder blootstelling aan lasrook

Er bestaan internationale normen voor de voorkeursvolgorde waarin lasrook moet worden afgevangen. Ten eerste vermindering of vermijding van de productie van lasrook. Ten tweede afvangen van lasrook bij de bron. Vervolgens scheiding van de bron en de mens door automatisering en bijvoorbeeld een afzuigkap over de lasrobot. Wanneer het voorgaande niet mogelijk of ontoereikend is, bijvoorbeeld vanwege zeer grote werkstukken, dan worden ruimtelijke ventilatie en persoonlijke bescherming aanbevolen.

Maar evenzeer belangrijk is het juiste gebruik van deze afzuigapparatuur door de medewerkers en het onderhoud van het systeem door de werkgever om de afzuiging zo effectief mogelijk te houden als is voorzien.

Neem voor meer informatie contact op met ons of een van onze erkende distributeurs.

Bron:

1) https://www.osha.gov/hexavalent-chromium/health-effects
2) https://www.arboportaal.nl/onderwerpen/lasrook/documenten/publicatie/2018/05/07/factsheet-lasrook
3) https://www.cdc.gov/niosh/docs/2013-128/pdfs/2013_128.pdf